ကမ္ဘာကျော်တွေကိုယ်တိုင် သူတို့အနုပညာနေဲ့ဖာ်ကျူးခဲ့တဲ့ “Mandalay” အကြောင်း

မန္တလေးဆိုတာ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ဒုတိယအကြီးဆုံးမြို့တော်ဖြစ်တဲ့အပြင် နောက်ဆုံးမြန်မာဘုရင် ထီးနန်းစံခဲ့တဲ့ မြို့လည်း ဖြစ်ပါတယ်။ အင်္ဂလိပ်အဘိဓာန်တွေမှာတော့ Mandalay ဆိုတဲ့ အဓိပ္ပါယ်ကို ဧရာဝတီမြစ်ပေါ်မှာ ရှိတဲ့ လက်ရှိမြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ဒုတိယအကြီးဆုံးမြို့တော်ဖြစ်ပြီး အရင်က အထက်မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ မြို့တော်ဟောင်းတစ်ခုလို့ ဖွင့်ဆိုထားပါတယ်။

ဒီလိုမျိုး သမိုင်းကြောင်းတွေနဲ့ ပြည့်နေတဲ့ မန္တလေးရဲ့ အလှအပတွေ၊ ရာဇဝင်တွေကို အနုပညာနဲ့ ဖော်ကျူးသူတွေ အများကြီးရှိပါတယ်။ ကိုယ့်နိုင်ငံက အနုပညာရှင်တွေပဲ မဟုတ်ဘဲ နိုင်ငံရပ်ခြားက အနုပညာရှင်တွေပါ ပါဝင်နေတာက ဂုဏ်ယူစရာကောင်းပါတယ်။ သူတို့တွေရဲ့ ကဗျာတွေ၊ သီချင်းတွေကတဆင့် Mandalay ဆိုတာ ကမ္ဘာပေါ်က လူတွေတော်တော်များများရဲ့ ပါးစပ်မှာ မစိမ်းတဲ့ နာမည်တစ်ခုဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။

Rudyard Kipling ဖော်ကျူးတဲ့ Mandalay
Rudyard Kipling ဆိုတာ The Jungle Book ကို ရေးသားသူ ဖြစ်ပါတယ်။ ၁၉၀၇ ခုနှစ်မှာ စာပေနိုဘယ်လ်ဆုရထားတဲ့ အင်္ဂလိပ်စာရေးဆရာကြီးလည်း ဖြစ်ပါတယ်။ ၁၉ရာစုနှောင်းပိုင်းနဲ့ ၂၀ ရာစုအစောပိုင်းတွေက UK မှာ ရေပန်းအစားဆုံး စာရေးဆရာတွေထဲက တစ်ယောက်ပါ။ ၁၈၉၀ ခုနှစ်မှာ Mandalay ဆိုတဲ့ ကဗျာကို ရေးခဲ့ပါတယ်။ ကဗျာမှာတော့ ကိုလိုနီလက်အောက်ကျရောက်နေတဲ့အချိန်က မြန်မာနိုင်ငံကို အခြေချထားကို တွေ့ရပါလိမ့်မယ်။ ကဗျာရဲ့ အစကိုတော့ “By the old Moulmein (Mawlamyaing) Pagoda looking lazy at the sea” ဆိုပြီး မော်လမြိုင်ကရှေးဟောင်းဘုရားတွေနဲ့ အစချီထားပါတယ်။

Mandalay ကဗျာဟာ Rudyard Kipling ရဲ့ နာမည်ကြီးကဗျာတွေထဲက တစ်ပုဒ်ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ Mandalay ကို လူသိစေခဲ့တာ Rudyard Kipling က အစပြုလိုက်တယ်လို့ ပြောလို့ရပေမယ့် သူ့ထက်ပိုပြီးလူသိစေခဲ့တဲ့ အကြောင်းရင်းနောက်တစ်ခု ရှိပါသေးတယ်။

ကဗျာ မှ ဂီတသို့
အမေရိကန်နိုင်ငံသားဖြစ်တဲ့ Oley Speaks က သီချင်းရေးဆရာ၊ တေးဂီတပညာရှင်တစ်ယောက်ဖြစ်ပါတယ်။ သူ့ရဲ့ အအောင်မြင်ဆုံးလက်ရာကတော့ On the Road to Mandalay ဆိုတဲ့ သီချင်းပါ။ ဖတ်လိုက်သူတိုင်းရဲ့ ရင်ဘတ်ထဲမှာ စွဲကျန်ခဲ့တဲ့ ကဗျာအဖြစ်ကနေ သီချင်းအဖြစ်ပြောင်းလဲလိုက်အချိန်မှာတော့ Mandalay ကို လူသိပြီးရင်း သိသွားစေပါတယ်။ သီချင်းထဲက စာသားတွေကတော့ ကဗျာထဲက တချို့အပိုဒ်တွေသာ ကောက်နုတ်ထားတာပါ။ ကဗျာထဲစာသားတွေထဲကို သံစဉ်အဖြစ်ပြောင်းလဲလိုက်တဲ့ ဒီသီချင်းကိုတော့ ၁၉၀၇ ခုနှစ်မှာ ဖြန့်ချီခဲ့ပြီး ခေတ်ပြိုင်ဂီတအမျိုးအစား ဖြစ်ပါတယ်။

နာမည်ကြီးအဆိုတော်တွေနဲ့ On the Road to Mandalay
On the Road to Mandalay သီချင်းကို ၁၉ ရာစုတုန်းက ကမ္ဘာပေါ်မှာ အကြီးဆုံးနဲ့ အကျော်ကြားဆုံး အသံသွင်းကုမ္ပဏီဖြစ်တဲ့ Victor Talking Machine Company က ဖြန့်ချီခဲ့ပါတယ်။ Copy တွေ သန်းချီကျော် ရောင်းရတဲ့အထိပါပဲ။ ဒီသီချင်းကို John Croxton ဆိုသူက ၁၉၁၃ ခုနှစ်မှာ ကနဦး အသံသွင်းခဲ့တာပါ။ သီချင်းအမျိုးအစားက အသံခပ်ကြီးကြီးရှိသူတွေနဲ့ လိုက်ဖက်တာကြောင့် ပြဇာတ်အနုပညာရှင်တော်တော်များများ ဆိုခဲ့ကြပါတယ်။ ဒါတင်ပဲ မဟုတ်ပါဘူး။ Concert artist တွေကပါ ကိုယ်ပိုင်ဟန်တွေနဲ့ ဆိုခဲ့ကြတဲ့အပြင် Nelson Eddy နဲ့ Frank Sinatra တို့လိုပါ နာမည်ကြီး အဆိုတော်တွေကပါ On the Road to Mandalay သီချင်းကို သီဆိုထားပါသေးတယ်။

မတူတဲ့ အနုပညာတွေနဲ့ ကိုယ်စီအဓိပ္ပါယ်တွေရှိနေတဲ့ Mandalay
ဒီလိုမျိုး ကဗျာတွေ၊ သီချင်းတွေရှိလာပြီးနောက်ပိုင်းမှာတော့ Mandalay ဆိုတဲ့ နာမည်နဲ့ ရုပ်ရှင်ဇာတ်ကား၊ ဓါတ်ပုံစတူဒီယို၊ တေးဂီတ Band တွေပါ ရှိလာပါတယ်။ Mandalay ဆိုတဲ့ နာမည်သာတူတာပါ။ ကဗျာတွေ သီချင်းတွေထဲကလို အပြင်က မန္တလေးနဲ့တော့ ဆက်စပ်မှုမရှိပါဘူး။ နောက်ပြီး အမေရိကန်နိုင်ငံရဲ့ လောင်းကစားမြို့တော်မှာရှိတဲ့ Las Vegas မှာ Mandalay Bay ဟိုတယ်၊ Mandalay Beach တွေပါ ရှိပါသေးတယ်။

ဘာပဲပြောပြော မြန်မာကို အများစုသိကြတာက ဘားမား၊ ရန်ကုန်ကို နှုတ်ဖျားစွဲနေတာက Rangoon ပေမယ့် မန္တလေးကျတော့ ဒီလိုမဟုတ်ပါဘူး။ တခြားနာမည်တွေသာ ပြောင်းလဲသွားပေမယ့် မန္တလေးကတော့ အရင်အချိန်တွေထဲက ဒီနာမည်ပဲမို့ မန္တလေးလို့ ပြောလိုက်ရင်ပဲ လူတိုင်းက သိနေပြီးသား၊ ကြားဖူးနားဝဖြစ်နေပြီး ပီပီသသကြီး အသံထွက်တတ်ပြီးသားပါ။ ပရိသတ်ကြီးတော့ မသိပေမယ့် ကိုယ်တိုင်အနေနဲ့ပြောရမယ်ဆိုရင် ကိုယ်တွေရဲ့ မန္တလေးကို လူတိုင်းက ရင်းနှီးပြီးသားဖြစ်နေတာ သိပ်ကိုကျေနပ်ရတယ်။

Reference & Photo Credit: Wikipedia

NSC (Akhayar)

www.akhayarmedia.com